Costa Rica is een tropisch land waar het kan stormen. Maar hoe groot is de kans op orkanen in Costa Rica? Welke impact heeft noodweer in Costa Rica? En waar moet je op letten als je tijdens het regenseizoen reist?
Lees wat je doorgaans maand per maand van weer kan verwachten per regio in: beste reisperiode Costa Rica.
Stormen fascineren me en niet zo’n klein beetje. Hoe ontstaan ze? Welke wolkenformaties gaan ermee gepaard en wat zijn de gevaren? Ik ben me ten volle bewust van de schade en het leed dat een storm kan veroorzaken. Dat neemt niet weg dat dit weerfenomeen – die kracht van de natuur – me intrigeert. Tegelijk laat het je als mens nietig voelen. Als moeder natuur het heft in handen neemt, kan je alleen maar hopen dat het goed afloopt.
Hevige regenval
Noodweer is niet alleen als het stormt. Ook extreem veel regenval zorgt voor noodsituaties. Aangezien weerfenomeen La Niña in 2022 haar derde jaar actief was, kreeg Costa Rica meer regenval te verwerken dan normaal (ook tijdens de droge maanden).
In 2021 ging het regenseizoen vroeger van start met in juli onverwachts noodweer aan de Caraïbische kust en de Turrialba regio. Rivieren bulderden door dorpjes, bruggen begaven het en reizigers zaten vast. In mei en juni 2022 klopten de regengoden flink overuren met op dat moment reeds 6 tropische depressies op hun teller en talrijke alerts voor de hele Pacific Coast.
2022 werd het natste jaar sinds 1945. Een heftig regenseizoen zorgt er in het najaar voor dat de aarde flink verzadigd is wat landverschuivingen met zich meebrengt. Een aantal wegen zijn tijdens het regenseizoen gevaarlijker dan andere. In september 2022 denderde een bus met passagiers de diepte in door een landverschuiving op de druk bereden Ruta 1 (Inter-American Highway). Die route was tot begin 2023 afgesloten. Gebruik tijdens het regenseizoen steeds Waze om volgens de actuele situatie naar je volgende bestemming te geraken.
Bij de start van het regenseizoen in mei 2023 deed El Niño zijn intrede. Dit weerfenomeen zorgt voor extremere temperaturen en ook meer uitgesproken weersomstandigheden. Het oceaanwater is warmer dan normaal wat instabiliteit veroorzaakt. Drogere maanden zijn aan de Pacific Ocean droger en heter, natte maanden zijn nog natter. Aan de Caraïbische kust verwacht men meer regen dan normaal.
Regen hoort er nu eenmaal bij in een tropisch land. Het is de brandstof voor het zo diepgroene regenwoud. Hoe zit het met die orkanen? Op verlof wil je uiteraard zoveel mogelijk genieten.
Wat mag je verwachten aan tropische stormen en noodweer in Costa Rica?
Orkaanvrije zone Costa Rica
De kans dat orkanen in Costa Rica voet aan wal zetten, is uiterst klein. Dat komt door de ligging. Een orkaan heeft de aanwezigheid nodig van stijgende vochtige lucht boven een oceaan van meer dan 26,5 °C, een lagedrukgebied en een roterende wind.
Die draaiende wind (coriolis-effect) ontbreekt tussen 10° noorder- of zuiderbreedte aangezien de ligging zo dicht bij de evenaar verhindert dat de orkaan die typische roterende kracht krijgt.
Een orkaan zwakt af wanneer deze aan land komt en niet meer wordt gevoed door de verdamping van warme lucht boven water.
Costa Rica ligt op 8° noorderbreedte. Het ligt dus net zuidelijk genoeg om niet zoals de meer noordelijk gelegen landen op het Amerikaanse continent in het orkaanseizoen geteisterd te worden door verwoestende orkanen.
Het meest noordelijke punt van Costa Rica (tegen de grens van Nicaragua) bevindt zich op 9,55°. Daar durft een orkaan die in Nicaragua wel aan grond komt de grenszone wel eens schampen met verwoestende windsnelheden, massaal veel regenval en noodweer in Costa Rica. Het oog van een orkaan kwam echter nog nooit aan land in Costa Rica.
Zeg echter nooit ‘nooit’. Ons klimaat is van slag. De kans dat Costa Rica wel ooit een orkaan aan land krijgt, is niet helemaal uitgesloten. Het aantal tropische depressies en Atlantische stormen bereikte sinds 2020 een recordhoogte, mede dankzij het weerfenomeen la Niña dat zorgt voor een actiever orkaanseizoen en een langer regenseizoen in Centraal-Amerika.
La Niña gaat in 2022 haar derde jaar in. Het zit er dus nog niet echt op wat nattigheid betreft.
Zorg gewoon dat je goed geïnformeerd blijft als autoriteiten waarschuwingen uitsturen over nakend noodweer in Costa Rica.
HISTORISCHE ORKAAN OTTO
Orkaan Otto was op 24 november 2016 de eerste orkaan die zo dicht langs het grondgebied van Costa Rica raasde. De rand van orkaan Otto met een orkaankracht van Categorie 2 – met winden tot 175km/u – bevond zich boven Los Chiles (in Costa Rica). Hiermee vestigde Otto een record als de meest zuidelijke orkaan ooit in Centraal-Amerika. Het was de 15de en tegelijk ook de laatste storm van het orkaanseizoen in 2016.
.
Op 3 dagen tijd kreeg de grensstreek met Nicaragua de hoeveelheid neerslag van een hele maand oktober te verwerken (200mm tot zelfs 308mm aan de Miravalles Vulkaan) en dat kan tellen. Otto zorgde voor overstromingen en landverschuivingen en maakte in deze regio 10 dodelijke slachtoffers. Na de doortocht werd de balans opgemaakt van ruim 190 miljoen USD aan schade en werd 3 dagen van rouw in het land afgekondigd. 3370 inwoners werden in 38 shelters ondergebracht.
Invloed orkaanseizoen in Costa Rica
Ook al komen orkanen niet aan land in Costa Rica, dat neemt niet weg dat de indirecte gevolgen niet verwoestend kunnen zijn. Een Atlantische orkaan die afzwakt naar een tropische storm trekt soms heel langzaam over het land. En dat brengt vaak zoveel regenval met zich mee dat die wateroverlast al snel voor levensbedreigende omstandigheden zorgt. Het gebied dat die regenval te verwerken krijgt, is meestal heel uitgestrekt.
Het Atlantische orkaanseizoen loopt van juni tot november. Aangezien Costa Rica tijdens het regenseizoen tussen mei en december wel wat regen (zij het verspreid over de maand en meestal niet de hele dag) te verwerken krijgt, zijn het de laatste maanden van het regenseizoen die zorgen voor de meeste problemen.
In oktober en november is de grond zodanig verzadigd dat alles wat dan nog uit de hemel valt voor landverschuivingen kan zorgen. Intussen zwellen de rivieren massaal aan zodat deze op verschillende plaatsen buiten hun oevers treden. Dat zorgt – helaas ook weer op dezelfde plaatsen – voor wegen en bruggen die het begeven en huizen die onder water komen te staan.
Tropische storm Nate zorgde van 4 tot 6 oktober 2017 voor noodweer in Costa Rica. Rivieren traden met brute kracht buiten hun oevers, dorpen werden onder modderstromen bedolven en 42 bruggen begaven het. Landverschuivingen sleurden in Palmar Norte langs de Terraba Rivier en in Dominical langs de Baru hele huizen de kolkende watermassa in. Een half miljoen inwoners zat zonder drinkwater en elektriciteit.
De noodtoestand werd afgekondigd omwille van de aanzienlijke impact op het land. Storm Nate maakte 14 dodelijke slachtoffers, 11 300 inwoners vonden onderdak in 170 shelters en 117 wegen liepen ernstige schade op met 40 wegen die onbereikbaar werden. Storm Nate zorgde voor 562 miljoen USD aan schade, het hoogste bedrag ooit door natuurramp en noodweer in Costa Rica.
ORKAAN ETA IN 2020
Op 3 november 2020 ging orkaan ETA als een Categorie 4 orkaan in Nicaragua aan land. De orkaan zwakte af naar een tropische depressie die de dagen erop voor immense regenval zorgde in vele regio’s in Costa Rica. Er viel op 4 dagen tijd evenveel regen als in een normale novembermaand.
Landverschuivingen of overstromingen komen niet enkel voor op afgelegen plaatsen. Dit is de Costanera Sur in de Central Pacific, de weg die we steeds rijden naar Ojochal. Deze foto werd genomen in december 2019.
De zone tussen Parrita en Quepos zag er op deze weg begin november 2019 door de tropische depressie ETA zo uit:
De Terraba rivier in het zuiden krijgt sowieso veel water uit de bergen te verwerken. Bij heftige regenval zwelt de rivier snel aan. Bij noodweer treedt de Terraba buiten haar oevers. Het waterpeil stijgt dan meters hoger dan normaal en krijgt een verwoestende kracht.
Ook de druk bereden weg naar Manuel Antonio ter hoogte van Hotel Mimos bezweek onder de wateroverlast veroorzaakt door ETA.
En dit was Nosara in de Nicoya Peninsula in het noorden 5 november 2020.
NOODTOESTAND DOOR ETA
Op 10 november 2020 kondigde president Carlos Alvarado de nationale noodtoestand aan op aanbeveling van de Nationale Commissie voor risicopreventie en spoedeisende zorg (CNE). Het decreet liet toe om administratieve, operationele en economische maatregelen te nemen om de noodsituatie te verhelpen. De eerste hulp ging naar regio’s waar op amper 6 dagen tijd 800 mm regen viel.
De noodsituatie leidde tot de evacuatie van 2056 mensen naar 77 tijdelijke onderkomens in 23 kantons. In totaal werden naar schatting 333 000 mensen direct of indirect getroffen door het noodweer veroorzaakt door ETA. Door overstromingen en wegversperringen raakten 23 gemeenschappen geïsoleerd. Er zijn ten minste 79 nationale wegen, 3 bruggen en 3 dammen beschadigd. Naast herstellingen aan infrastructuur werd aan 5690 gezinnen die door de noodsituatie waren getroffen, voeding bedeeld.
ETA was nog geen week achter de rug of Iota ging op 16 november 2020 als tweede orkaan van categorie 5 in 2020 aan land in Nicaragua. Ook al was de indirecte impact van deze orkaan op Costa Rica minder dan die van Eta, Iota brak het record als sterkste orkaan van het Atlantische orkaanseizoen 2020. Het werd meteen ook de enige monsterorkaan die zo uitzonderlijk laat in het seizoen toesloeg.
Noodweer in Costa Rica
De beelden van de laatste stormdepressie ETA spreken boekdelen. Noodweer in Costa Rica heeft destructieve gevolgen. Dat is duidelijk.
In Costa Rica is men wel wat gewoon. Een weggespoelde weg of een landverschuiving wordt meestal op enkele dagen tijd – basis – hersteld. Ook als een brug het heeft begeven, wordt vaak creatief een alternatieve oplossing gezocht.
Noodweer komt bijna jaarlijks voor en vaak steeds op dezelfde gevoelige plaatsen. Helaas treft dit noodweer vaak steeds diegene die het al moeilijk hebben in lager gelegen gebieden waar niemand wilt wonen – waar de armste inwoners wonen. En net die inwoners worden ook door Covid-19 en door hoge werkloosheidcijfers geraakt.
Gelukkig staat Costa Rica ook bekend om hechte gemeenschappen. De regenval was nog niet gestopt of inzamelacties gingen van start. Het is hartverwarmend om te zien hoe de buitenlandse gemeenschap van expats in de bres springt om de slachtoffers te helpen met materialen en voeding die door reddingsploegen worden rond gebracht.
DIEREN IN OVERSTROOMD GEBIED
Niet alleen mensen en infrastructuur worden zwaar geraakt door tropische stormen en de hevige regenval die ermee gepaard gaat. Ook vee, huisdieren en wilde dieren delen mee in het leed.
Dierenorganisaties en particulieren lanceren gelukkig vrij snel inzamelacties om de vele dieren te helpen die zich in de getroffen gebieden bevinden.
Naar aanleiding van de noodsituatie na Orkaan ETA namen we contact op met de dierenorganisaties in de Costa Ballena. “So much need here right now, lots of flooding and evacuation in the Fincas in Palmar Sur and Sierpe” kregen we als antwoord. We steunden via Project AUTT met plezier een reddingsactie waarbij deze onderkomen en verzwakte pups behandeld konden worden.
Covid-19 heeft velen nog dieper in de armoede geduwd. Tijdens noodsituaties groeit de nood aan ondersteuning echter nog meer. Zo maken organisaties steeds vaker ook voedselpakketten voor huisdieren klaar.
Rivieren die buiten hun oevers treden, zorgen tegelijk ook voor meer kans op krokodillen op een plaats waar je deze normaal niet verwacht. Er wordt steeds opgeroepen om deze niet te doden maar wel om op je hoede te zijn in overstroomd gebied en autoriteiten op de hoogte te brengen als er worden opgemerkt.
Opgelet voor rivieren tijdens noodweer
Rivieren worden woeste monsters. Een bruine kolkende rivier is levensgevaarlijk. Niet alleen omwille van de krokodillen die hen op plaatsen brengt waar ze niet thuishoren. De kracht van het kolkende water kalft oevers af, maar sleurt ook voertuigen en zelfs huizen mee op haar pad.
Ga nooit in bruine razende rivier raften of probeer deze niet over te steken! Niet te voet, niet met de fiets of niet met de wagen.
Watervallen spreken tot de verbeelding. Het land kan rekenen op de meest paradijselijke watervallen op haar grondgebied. Ze zien er in het droge seizoen vaak onherkenbaar anders uit als tijdens het regenseizoen.
Tijdens een tropische depressie nemen ze angstaanjagende proporties aan. Deze lieflijke waterval bij Ojochal ziet er na aanhoudende regenval zo uit:
De Nauyaca watervallen in Dominical:
Informatie bij noodweer in Costa Rica
Als je denkt het weerbericht op een app te volgen ben je eraan voor de moeite. De omstandigheden tijdens het regenseizoen laten het niet toe om vooraf betrouwbare voorspellingen te doen. Je zal hoogstwaarschijnlijk maandenlang “100% kans op onweer” zien staan. Een onweer kan heel tijdelijk zijn, daar hoef je je zeker niet altijd door gealarmeerd te voelen. Meestal vallen deze buien pas in de namiddag of tegen de avond.
Is een weersverwachting zodanig ernstig waarbij gevolgen voorzien worden? Dan wordt dit door het CNE (Comisión Nacional de Emergencias) gecommuniceerd aan de bevolking.
Kleurcodes zorgen voor de graad van waarschuwing en de interventies die ermee gepaard gaan.
- GROEN: advies aan de inwoners om geïnformeerd te blijven
- GEEL: inwoners moeten voorbereid zijn op toename van risico
- ORANJE: lokale noodhulpteams staan klaar om inwoners en infrastructuur te beschermen tegen de gevolgen van aanhoudende regenval
- ROOD: alle noodhulp- en humanitaire responsteams worden geactiveerd. Dit gaat vaak gepaard met een evacuatie van inwoners naar opvangcentra en wordt gevolgd door een evaluatie van de schade aan de infrastructuur.
REGEN IN COSTA RICA
Soorten regen. In Costa Rica krijgt regen meerdere betekenissen. Je hebt het pelo de gato (kattenhaar). Dat is de motregen die je gezicht zachtjes aait en verfrist. Je hebt gewoon regen. En dan zijn er de stortregens waar de hemelsluizen zo hard open gaan dat je even denkt dat de wereld vergaat.
Noodweer in Costa Rica is niet de norm. Ja, het land krijgt veel regen te verwerken maar die tropische buien maken het land zo groen en weelderig. En dat is meestal de reden waarom je erheen gaat om de rijke fauna en flora te observeren. Het regenseizoen krijgt hier trouwens lieflijk de naam ‘green season’. En groen is het hier echt wel dankzij de regen in al haar mogelijke vormen.
Hou alleen even rekening met de invloed van orkanen die op het einde van het regenseizoen in oktober en november wel eens voor flink wat ellende kunnen zorgen.
Neem ook steeds een waterdichte zak of een waterdichte hoes voor jouw smartphone of regencover voor jouw rugzak mee.
En vooral: ga met de juiste mind-set. Een tropische bui – en soms onvoorziene omstandigheden – horen er in Costa Rica gewoon even bij, zeker tijdens het regenseizoen.
Laatste versie: 15 mei 2023
.
Meer informatie
.
- Reisvoorbereiding rondreis Costa Rica
- Waar naartoe in Costa Rica? Kijk op de interactieve kaart
- Maand per maand bekeken: wanneer is voor jou de beste reisperiode?
- Voorbeeldrondreis 2 tot 3 weken “natuur en wildlife”
- Standaard reisroutes: start hier
- Wat neem je mee naar Costa Rica?
- Hoe ziet reizen er tijdens Covid-19 in Costa Rica uit?
- De 20 mooiste watervallen
- 30 unieke logeeradresjes
- Alles over autohuur en met de auto rijden in Costa Rica
.
Ook zo gefascineerd door wonderlijke natuur en wildlife? Volg Under The Trees op Instagram.
* Boek of koop je iets (tijdens de browsersessie) na het klikken op een link van Booking.com of Bol.com? Dank je! Dit kost jou helemaal niets extra. Het helpt wel om alle informatie op deze blog te onderhouden en gratis te kunnen blijven aanbieden.