Of je nu op reis een rustmoment zoekt of gewoon thuis op je blote voeten wandelt. Met al je zintuigen contact maken met de natuur werkt positief op je gemoed én op je lichaam. Dat is Shinrin-Yoku.
Energy boost
Energie vinden in een samenleving waar niet alleen het levenstempo hoog ligt, maar waar een constante aanwezigheid van prikkels onbewust op je inwerkt, is goud waard.
De therapie? Die is gratis.
Tijdens Covid-19 zochten steeds meer mensen de natuur op. De Universiteit Antwerpen onderzocht in welke mate mensen de natuur (meer) opzoeken en welk effect dat heeft op hun algemene gezondheid en welbevinden. Lees hier de resultaten.
Dit bericht gaat over Shinrin-Yoku. En neen, we gaan niet boomknuffelen.
Experten in de bosgeneeskunde toonden aan dat door de nabijheid van bomen en planten je bloeddruk verlaagt en je stress vermindert. Het versterkt ook je immuniteitssysteem en het geeft je meer energie.
OP ZOEK NAAR BALANS
De natuur regelt zichzelf en brengt alles in balans. Die balans is ver zoek in een maatschappij waar zoveel tijd wordt doorgebracht achter een scherm in een omgeving vol kunstmatige prikkels. Ook nu staar je naar je scherm. Het is gewoon niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven.
Een overdosis aan schermtijd is nefast. Voor mijn werk zit ik achter een scherm. Voor mijn hobby ook. Tegelijk ben ik iemand die veel nood heeft aan contact met de natuur. Het is voor mij de beste energy booster die er is, mijn batterijoplader. Kopje ondergaan aan kunstmatige prikkels gaat vanzelf. Kiezen om boven water te blijven, daar moet je voor werken. Zeker als je hoogsensitief bent zoals ondergetekende.
shinrin-yoku
Finding beauty and peace under the trees is de rode draad in mijn reisverhalen. Bewust genieten van het prachtige mysterie van de natuur, er tot rust komen en er energie uithalen. Dat is waar ik naar op zoek ben in het dagelijkse leven en tijdens mijn reizen.
Het in verwondering staan voor de allerkleinste wezens, voor het ontluiken van bloemen, voor het samenspel van bomen en voor het vernuft van de dierenwereld brengt me in balans. Tijdens het lezen van het boek van Dr. Qing Li, grondlegger van Shinrin-Yoku werd dat gevoel plots rationeel verklaard.
.
Wat zijn de grondbeginselen van de bosgeneeskunde?
Elk jaar gaat er 13 miljoen hectare aan bossen verloren. Als we bomen verliezen, verliezen we hun helende werking op onze gezondheid en op onze planeet. ‘Door mensen attent te maken op het nut van bomen zullen ze er hopelijk beter voor zorgen’ was de insteek van de opstart van het eerste bostherapeutisch centrum in Japan in 1982.
NATUURLIJK RITME
Bosbaden of bostherapie is in Europa nog niet zo bekend. Maar dat zal niet lang meer duren. Gewoon omdat steeds meer mensen het contact met de natuur zijn verloren en zich met een lege batterij door het leven slepen. Het opnemen van het bos met alle zintuigen zorgt voor energie. Zonnestralen die door het bladerdek spelen, geritsel van takken en subtiele geluiden van het bos brengen tot rust.
Mensen hebben de biologische behoefte om met de natuur verbonden te zijn omdat we daaruit ontstaan zijn. Het heeft zelfs een term. We zijn allemaal van nature ‘biofiel’. En biofielen hebben nood aan een natuurlijk ritme.
Een gezond ritme is dus het ritme van de natuur. Het is niet eenvoudig om in een steeds sneller wordende levenstempo dat natuurlijk ritme terug te vinden. In Costa Rica lukt me dit het beste. De Pura Vida levensstijl van dit prachtig Latijns-Amerikaans land helpt. De alom aanwezige ongerepte natuur boordevol wildlife is voor mij de ultieme manier van bosbaden.
In zo’n natuurlijke omgeving kan je zonder enige moeite een overprikkeld zenuwstelsel resetten.
Maar hoe doe je dat thuis?
NATUURLIJKE MATERIALEN
Volgens shizen (één van de zeven principes van de zen-esthetiek) zijn we allemaal emotioneel, spiritueel en lichamelijk verbonden met de natuur. Hoe dichter iets in verbinding staat met de natuur hoe aangenamer het is. Ik zat dan ook meteen te knikken toen ik dit las. Dat verklaart mijn aantrekking tot natuurlijke materialen. Als het aan mij lag, woonden we in een boomhut gemaakt uit recyclagehout. Die vlieger ging niet op. Het werd een woning waar met zoveel mogelijk natuurlijke materialen is gewerkt. Maar geen boomhut.
Nog niet …
TECHNOSTRESS
Europeanen brengen gemiddeld 90% van hun tijd binnenshuis door. In de VS kijkt men gemiddeld 10 uur en 39 minuten per dag naar een beeldscherm. In de UK zou het gaan om 8 uur en 41 minuten. Dit is langer dan een persoon per dag slaapt. Hoe meer tijd je achter een PC, voor TV of op smartphone doorbrengt hoe groter de schadelijke impact op jouw gezondheid. Eigenlijk voelen en weten we dit allemaal.
Technostress komt steeds vaker voor. Stress verstoort het evenwicht in het zenuwstelsel. Het versterkt de ‘fight or flight’ reactie en een toename van het stresshormoon cortisol. Het onderdrukt rusten en herstellen. Steeds in een toestand ‘van op de hoede zijn’ is vermoeiend.
Het lichaam heeft voldoende rust- en herstelmomenten nodig. Niet eenvoudig in een samenleving waarin het tempo heel hoog ligt. Waar e-mails en berichten aan de lopende band jouw aandacht vragen en het werk niet mindert maar blijft toenemen. Waar je bijna de hele dag omgeven bent door een overvloed aan prikkels en stiltemomenten schaars zijn.
Zo is slecht slapen een neveneffect van stress. Een goede nachtrust is cruciaal voor onze gezondheid. Eén van de onderzoeken bevestigde een toename van slaap na slechts 2 u bosbaden.
ONTSTRESSEN door shinrin-yoku
Stress leren vermijden is een enorme uitdaging. Gelukkig kan zelfs een kort moment in de natuur je helpen ontstressen en ontspannen. Onderzoek toonde aan dat contact maken met de natuur via al je zintuigen een directe impact heeft op jouw gezondheid:
- Het verlaagt de bloeddruk.
- Het vermindert stress.
- Het verbetert de stofwisseling en het functioneren van hart en bloedvaten.
- Het verbetert geheugen en concentratie.
- Het geeft energie.
- Het verbetert het immuunsysteem.
- Het verlegt de pijngrens.
- Het verbetert de nachtrust.
- Het verbetert je humeur.
- ….
BOSTHERAPIE
Shinrin-Yoku ontstond in 1982 in Akasawa in Japan als ‘bosbaden’, een nationaal gezondheidsprogramma. Experimenten en onderzoek zorgden voor wetenschappelijk bewijs en bevestigden wat de initiatiefnemers intuïtief al wisten. Bossen geven ons wat nodig is om te leven. Ze produceren zuurstof, zuiveren de lucht en het water. Ze beperken erosie en houden overstromende rivieren tegen. Ze zorgen voor voeding, kleding, onderdak en materialen zoals meubels en gereedschappen. Ze hebben helende krachten.
De kracht van bomen kan je via al je zintuigen in je opnemen. Via beelden, geluiden, smaken, geuren en tast kan je jouw welzijn verbeteren. En daar draait shinrin-yoku of bosbaden om: het verbinding maken met de natuur via onze zintuigen.
BOSAROMATHERAPIE
Fytonciden of plantaardige chemische stoffen zijn de natuurlijk aromatherapie van het bos. Ze geven ons immuunsysteem een boost. Boslucht heeft een hoger zuurstofgehalte en zit vol fytonciden. Deze natuurlijke oliën maken deel uit van het afweersysteem van een boom en zijn ook deel van een communicatiesysteem tussen bomen. Hoe warmer het is, hoe meer fytonciden in de lucht zitten. Groenblijvende bomen produceren het meest fytonciden.
In het bos adem je de onschuldige bacterie ‘mycobacterium vaccae’ in. Deze bacterie komt uit de grond en versterkt het immuunsysteem en zorgt voor een positiever gevoel. Niet alleen bosbaden heeft dit effect. Werken in de tuin en graven in de grond kan eveneens zorgen voor een oppepper dankzij het inademen van deze bacterie.
PRIKKELS
Waarom is het dat ik kopje onder ga in een stad waar het geluid van wagens en muziek in winkels me uitput en het licht van reclameborden en etalageverlichting mijn ogen overbelast? Maar ik intussen wel energie haal uit een jungle vol krijsende vogels, luid sjirpende krekels en het loeiharde oergeluid van brulapen? Een opmerking die mijn buurvrouw onlangs nog maakte toen ze mijn verhalen over Costa Rica las. Zoveel luide dieren ginder? En hier mijd je situaties waar te veel kabaal is? Ik kon er niet op antwoorden, maar nu dus wel.
Natuurlijke geluiden geven onze hersenen blijkbaar rust. Onze aandacht kan er moeiteloos mee omgaan. Kunstmatige prikkels vragen non-stop onze gerichte aandacht. Als je zenuwstelsel snel in overdrive gaat, zorgt een stedelijke omgeving in een mum van tijd voor psychische vermoeidheid. Om die reden mijd ik situaties en locaties met onnatuurlijke prikkels. Thuis maar ook op reis. En daarom voel ik me op afgelegen plekken waar alleen maar natuurlijke prikkels zijn me telkens als herboren.
GROEN ZIEN HELPT
Niet alleen de geur en het geluid van de natuur helpt. Ook het zien van natuur heeft een effect op gezondheid en welzijn. Onderzoek toonde aan dat patiënten met zicht op natuur zich gelukkiger voelen en sneller revalideren.
Bomen in de stad zijn alsnog belangrijker voor de gezondheid. Ze helpen de steden zuiver houden en verkoelen de lucht door het hitte-eilandeffect van de stad te verminderen. Een boom kan tot 4,5 kilo fijnstof per jaar absorberen. Ook dat heeft een impact op het welzijn van de mensen die er wonen of werken.
Contact met wat groen in de stad kan enorm deugd doen. Mijn favoriete plekje in New York is niet voor niets Central Park.
OP ZOEK NAAR STILTE
Het is niet eenvoudig om in onze moderne samenleving stilte te vinden. Geluiden en lawaai zijn dagelijks overal aanwezig. Ze doen het stressniveau onbewust of bewust toenemen. Muziek in een restaurant, lawaai van verkeer, tv op de achtergrond, muziek via de koptelefoon, geschreeuw in de buurt,… Het lijkt wel alsof mensen verslaafd zijn aan lawaai. Mijn hoogsensitieve-ik gruwelt van winkelstraten, restaurants,… Er staat gewoon geen rem op al die prikkels. Niet iedereen heeft het hier zo moeilijk mee. Maar voor wie het opladen in stilte in de natuur wel belangrijk is, is het niet evident.
Natuurlijke stilte is immers een van de meest bedreigde hulpbronnen op onze planeet. Stilte hoeft niet volledig stil te zijn. Het geluid van zachte regen of het ritselen van bladeren onder je voeten of de wind in de blaadjes van de bomen,… Al deze geluiden maken deel uit van stilte als een constante en rustgevende symfonie van de natuur. De geluiden van het bos kalmeren het vermoeide hoofd en zorgen voor stilte die je helderder laat denken.
Ga bosbaden. Rem jezelf af, zoek een plekje en zet je smartphone op stil. Concentreer je op je ademhaling. Doe je ogen dicht. Als je zelf stil bent, kan je ook veel beter afstemmen op de natuur.
RUST VIA DE OGEN
Natuurlijke patronen die zich steeds herhalen worden fractals genoemd. Je kan ze zien in golven, bloemen, wolken, takken,.. Hoe ingewikkeld het patroon ook is. Fractals zorgen voor meer rust en voor meer ontzag voor de natuur. Het verandert negatieve emoties in positieve gevoelens. De vele strakke lijnen in moderne gebouwen staan in schril contrast met natuurlijke patronen.
Wij zijn visuele wezens. De meeste visuele indrukken die we dagelijks verwerken, komen via het beeldscherm. Onze ogen zijn echter minder goed in het filteren van kunstlicht dan het ultraviolette licht van de zon. Onderzoek toonde aan dat de groen- en blauwtinten van de natuur zorgen voor de meeste rust. De grijstinten in een stad maken ongelukkiger en agressiever.
RUST DOOR GEUREN
Geuren zijn verbonden met emoties en herinneringen en hebben een grote invloed op humeur en gedrag. Er is een uitgebreid gamma aan aroma’s van bomen. Ook de geur van de aarde, geosmine heeft een effect op ons. De gronderige geur veroorzaakt door de bodemmicrobe is sterker als het lange tijd droog weer is geweest. De plantenoliën hopen zich bij droogte op in de bodem en rotsen en komen massaal vrij bij regen. Wetenschappers noemen deze geur ‘petrichor’: de geur van leven.
In de lucht in het bos zitten negatieve ionen, geladen deeltjes die zorgen voor een verkwikkend effect. Ze doen helderder denken en hebben een positieve impact op ons gemoed. In buitenlucht zitten veel meer negatieve ionen dan binnenshuis. Vooral in het bos is de concentratie zeer hoog. De lucht bij een waterval bevat een massa negatieve ionen en geeft je energieniveau een enorme boost. Het is dus niet enkel het zicht van een waterval dat je goed laat voelen tijdens het bosbaden.
BOSBADEN: VOEL EN PROEF
Op blote voeten lopen op gras of aarde geeft een bevrijdend gevoel. Dit komt omdat je via de grond een dosis krachtige helende elektronen ontvangt. Het contact met de elektrische lading van de aarde laat je lichaam beter functioneren. Rubberen zolen houden deze elektrische verbinding tegen. Op blote voeten door het bos wandelen, zalig!
Voel de bries op je gezicht. Ga met je vingers door het water van een kabbelend beekje. Loop op blote voeten door het bos. Raak de schors van een boom aan,… Voor wie wilt boomknuffelen, dat kan ook. Let wel goed op als je dit in de jungle doet. Die ervaring zou wel eens minder positief kunnen aflopen 😉
In onze moderne samenleving is het contact met onze voeding grotendeels verloren. Door slow food te eten uit de streek waar je woont, herstel je eveneens contact met de natuur.
DE NATUUR IN HUIS
Het gevoel van verwondering, rust en energie dat de natuur geeft, maakt gelukkig. Haal dus reinigende planten in huis:
- Lepelplant
- Drakenklimop
- Chrysant
- Gerbera (slaapkamer)
- Vrouwentongen (slaapkamer)
- Bamboepalm
- Azalea
Gebruik essentiële oliën van het bos:
- Den: pijnstillend en ontstekingsremmend / bij verkoudheid en verstopte luchtwegen
- Douglas spar: reinigend
- Spar: bij hoesten en verkoudheid / behandelen van wonden
- Tea tree: ontstekingsremmend en antibacterieel (giftig bij inname)
Las een groene micropauze in. Kijk naar een natuurlijk tafereel, hoe klein dat ook is.
BOSRENDEMENT
Bijna alles draait om geld en return on investment. De US Forest Service berekende dat bomen in de Amerikaanse steden luchtvervuiling ter waarde van 3,8 miljard dollar opruimen, 670.000 gevallen van acute ademhalingsproblemen voorkomen en 850 levens per jaar redden. Cijfers van Washington D.C laten zien dat de hoeveelheid vervuiling die bomen verwijderen gelijkstaat aan 274.000 auto’s van de weg halen. Dat is een besparing van ongeveer 51 miljoen dollar per jaar aan vervuilingsgerelateerde kosten voor de gezondheidszorg. Als dat geen return on investment is!
Het gebrek aan natuur in het leven van jonge mensen wordt in verband gebracht met de opkomst van gedragsstoornissen, depressies, obesitas, een tekort aan vitamine D,… Natuur is goed voor hun fysieke en mentale evolutie. Uiteindelijk is het de relatie die kinderen hebben met de natuur die de toekomst ervan zal bepalen. Hoe meer beleidsvoerders beseffen wat het rendement is van bomen, hoe beter voor toekomstige generaties.
Op Treepedia kan je interactieve kaarten vinden die de bomendichtheid in grote steden over de hele wereld laat zien. ITree brengt de geldelijke waarde van de ecodiensten die bomen leveren in kaart: de koolstof die ze opslaan, de luchtvervuiling die ze opvangen, de hoeveelheid regenwater die ze verminderen. Zo leveren 8,4 miljoen bomen in Londen elk jaar 133 miljoen pond op.
BOSWEETJES
- Bossen bedekken 31% van het land op aarde.
- Meer dan 1,6 miljard mensen zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van bossen en ongeveer 300 miljoen mensen wonen erin.
- Bossen bevatten 80% van de biodiversiteit op de wereld en bieden plaats aan 60.000 verschillende soorten bomen.
- Al deze bomen slaan meer dan 1 biljoen stikstof op, 2x zoveel als in de atmosfeer aanwezig is
Bron: Verenigde Naties 2011
MEER SHINRIN-YOKU OF BOSBADEN
Ik hoop dat steeds meer mensen de positieve effecten van bosbaden leren kennen zodat ook beleidsvoerders beseffen wat echt waardevol is in een leefomgeving. Door Covid-19 wordt de nood om te kunnen bosbaden nog belangrijker.
De link tussen ontbossing wereldwijd, verlies aan habitat voor wilde dieren en een toename van virussen door nauwer contact met de mens wordt intussen ook heel pijnlijk duidelijk.
- Meer weten over bosbaden? Lees dan zeker het boek Shinrin-yoku van Dr. Li Qing.
- Interesse in beweging in het groen? De campagne 30 30 bevestigt het nut van bosbaden.
- Waar kan je in de wereld nog groene zones vinden?
- Wat is de link tussen ontbossing, verlies aan habitat en virussen als Covid-19?
Laatste versie: 1 augustus 2022