Kittens verzorgen en grootbrengen

Hoe schat je de leeftijd in van een kitten? Hoe geef je hen de papfles en op wat moet je letten voor hun voeding en verzorging? Welke temperatuur moet de omgeving hebben? Hoe leer je hen overschakelen naar vaste voeding en wat zegt de stoelgang van een kitten? Kittens verzorgen geeft voldoening maar is niet te onderschatten.

Veel vragen, maar zo belangrijk om het correct te doen. Je wilt kittens helpen, niet in gevaar brengen, toch? Onderstaande tips zijn gebaseerd op 20 jaar ervaring in het zorgen voor moederloze kittens aangevuld met wetenschappelijke bevindingen.

Weeskittens

Kittens worden niet snel wees op een natuurlijke manier. Een moederkat zal haar kroost niet zomaar achterlaten. Een jong onervaren moederkatje of een verzwakte moederkat die niet voldoende melk heeft, redt het soms niet om haar kroost de nodige zorgen te geven. In de meeste gevallen gaat het echter om situaties waar de mens een hand in heeft. Of de kittens werden te snel weggehaald bij de moeder of de moederkat werd opgejaagd of overreden.

Neem dus niet te snel gevonden babykittens mee. Schat eerst de situatie in.

Hoe help je kittens die het zonder hun moeder moeten stellen? Schat de situatie zo goed mogelijk in. Welke zorgen hebben ze nodig? Wat zijn jouw mogelijkheden om hen te helpen (tijd en kennis). Kan je hen niet de juiste zorgen geven? Vraag dan advies aan organisaties met ervaring in het grootbrengen van moederloze kittens.

Kittens verzorgen vraagt inzicht in wat ze nodig hebben. Ga nooit zomaar aan de slag!

.

Nood aan zorgen inschatten

De nood aan zorgen hangt af van de leeftijd en toestand van de kittens.

Hoe de juiste leeftijd bepalen lees je in ‘babykittens gevonden’.

.

Welke basiszorg is nodig?

• een propere, warme omgeving aangepast aan de leeftijdsspecifieke behoeften
• hoeveelheid en frequentie van aangepaste voeding volgens leeftijd en situatie
• een tijdige, correcte en geleidelijke manier van spenen
• voldoende opvolging van gedrag, gewicht en ontlasting

.

De juiste temperatuur

Heel belangrijk! Ga na of ze onderkoeld zijn alvorens je hen de eerste voeding geeft. Een lichaam met ondertemperatuur kan immers geen voeding verwerken.

.

Onderkoeling bij kittens komt vaak voor door het ontbreken van de hoornlaag en het onderhuids vet en het feit dat ze tot circa 4 weken hun temperatuur nog niet voldoende zelf kunnen regelen. Kittens jonger dan 3 weken kunnen amper 7°C boven de omgevingstemperatuur hun lichaamstemperatuur behouden.

.

De normale lichaamstemperatuur van een kitten

• 0 tot 2 weken oud: 35,5 tot 37,2°C
• 2 tot 4 weken oud: 37,2 tot 37,7°C
• Vanaf 4 weken oud: 37,7°C tot 38,9°C

Gebruik een digitale thermometer. Bij onderkoeling is bijwarmte nodig om het lichaam op de juiste temperatuur te laten komen.

.

Bijwarmte

Gebruik de bijwarmte die je het snelste ter beschikking hebt.

Contactwarmte: een snugglesafe (blijft tot 10 uur lang warm), warmtekruik of warmtemat leg je onder een fleecedekentje in de slaapplek. Als het kitten te verzwakt of te jong is, verleg je het regelmatig zodat het niet steeds op dezelfde zijde ligt.

Omgevingswarmte: een warmtelamp hang je op een voldoende grote afstand bij kittens die zich al kunnen verplaatsen en de kans hebben om indien nodig naar een koeler plekje te kruipen. Hang een thermometer in het nest om de omgevingstemperatuur in de gaten te houden.

Digitale couveuse: deze kan ingesteld worden op de juiste temperatuur. Let op: combineer een couveuse niet met een andere warmtebron. Dit ontregelt de temperatuur in de couveuse. Pas de temperatuur aan naargelang de leeftijdsspecifieke behoefte.

.

De juiste omgevingstemperatuur voor een kitten

• 0 tot 1 week:     30 tot 32 °C
• 2 tot 3 weken:   27 tot 30 °C
• 3 tot 4 weken:   24 tot 26 °C
• Vanaf 4 weken: 21 °C

.

De juiste voeding

Van zodra het kitten niet meer onderkoeld is, kan het de eerste voeding krijgen.

Hou rekening met de speenperiode. Kittens jonger dan 5 weken hebben vermoedelijk nog geen vaste voeding gegeten voor ze gevonden werden. Start steeds met vervangende poedermelk die je afwisselt met vaste kittenvoeding.

Vanaf 3,5 à 4 weken schakkelt het spijsverteringsstelsel van kittens over naar het verwerken van vaste voeding. Dit is een proces dat geleidelijk verloopt verspreid over een aantal weken.

.

Geef aangepaste voeding. De melk is dus GEEN koemelk (lactosegehalte te hoog) maar vervangende poedermelk. Deze kan je in verschillende merken (Royal Canin, Beaphar,…) verkrijgen bij de apotheek, de dierenspeciaalzaak of de dierenarts. Een zeer hoogwaardige vervangende melk voor babykittens is KMR van Petag. Vaste voeding voor kittens kan zowel droogvoer zijn als natvoer. Geef geen voer voor volwassen katten. In kittenvoer zitten eiwitten die ze tijdens hun groei nodig hebben.

.

Papflesvoeding

Gebruik een papflesje geschikt voor babydieren. Je hebt keuze uit verschillende modellen. De flesjes van Beaphar zijn makkelijk te hanteren.

Ongeacht het model van het papflesje moet de opening van de speen correct zijn.

• Te groot betekent te gulzig drinken en kans op verslikken (en melk in de longen) of overvoeding.
• Te klein vraagt te veel inspanning om te drinken.
• Als je het flesje ondersteboven houdt, moet de melk eruit druppelen (niet stromen). Naarmate de kittens groeien, kan de opening in de speen groter gemaakt worden.

De zuigreflex. Aangezien het kitten de tepel aan de moederbuik gewoon is, zal de overschakeling naar de speen even wennen zijn.  Eens hongerig genoeg en de smaak van de melk te pakken, zal het de papfles vrij snel aanvaarden. Als het kitten echt niet van het flesje wilt zuigen, kan je proberen met een spuitje.

Let op dat er geen melk in de longen terechtkomt.

• Geef het kitten voldoende tijd om te slikken. Als het te verzwakt is, helpt het toedienen van nutridrops.
• Hoe schattig het ook mag lijken. Het is levensbedreigend om een kitten papflesvoeding te geven als het op de rug ligt! Het moet in een natuurlijke houding (zoals het tegen de moederbuik aanligt) met de pootjes vrij kunnen drinken van de papfles.
• Kantel het flesje en vermijd luchtbellen..

.

Voedingsbeurten

De maag van een kitten is piepklein. Het mag amper 4 ml per 100 gram/keer aan voeding krijgen.

Niet vaak genoeg en per keer te veel voeden zorgt voor spijsverteringsproblemen en diarree. Het is daarom belangrijk dat voldoende frequent kleine hoeveelheden worden gegeven. Bedenk dus goed hoeveel tijd je beschikbaar hebt vooraleer je aan de slag gaat met het verzorgen van de allerkleinsten.

Niet jouw agenda, maar de capaciteit van de maag van het kitten bepaalt de frequentie. Het zelf proberen ondanks tijdgebrek heeft een directe impact op het welzijn van een pril en fragiel jong leven. Vraag tijdig hulp.

.

Hoeveel tijd mag tussen een voedingsbeurt zitten?

• 1 tot 2 weken oud: minstens om de 2 uur dag en nacht
• tot 3 weken oud: elke 3 uur (zonder de nacht als de toestand van het kitten goed is)
• tot 4 weken oud: elke 4 uur plus toegang tot droge brokjes en vers drinkwater

.

Spenen

Overschakelen naar vaste voeding is een belangrijke periode in het leven van een kitten. In de natuur brengt de moederkat vanaf 3,5 à 4 weken dode prooi naar het nest. Zo worden kittens aangemoedigd iets anders dan melk te verwerken. Ze krijgen op deze leeftijd hun eerste snijtandjes. Van zodra hun hoektandjes er zijn, kan je hen geleidelijk aan kennis laten maken met vaste voeding. Zet er een bakje droge kittenbrokjes bij (klein formaat en met voldoende eiwitten) en wissel melkvoedingen langzaam af met een voedingsbeurt met nat kittenvoer.

Onrust bij de overschakeling slaat op de darmen.

.

Hou de stoelgang in de gaten. Melkintolerantie zorgt voor witte brokjes of gelige stoelgang. De tijd is dan rijp om vaste voeding aan te bieden. Te snel overschakelen zorgt voor zachtere stoelgang. Het is dus even zoeken naar een evenwicht van tijdig starten en het proces geleidelijk laten verlopen.

Er is geen gouden raad welke techniek het beste werkt bij elk kitten. Aanbieden op een lepeltje, in een kommetje, met een spuitje,… Ze hebben een eigen voorkeur en techniek. Van een zwemsessie door de melk en een worstelpartij met het natvoer. Het hoort er allemaal bij. Hou de gewichtjes dagelijks goed in de gaten om na te gaan hoeveel ze gegeten hebben. Zorg dat het snoetje en de vacht van de kittens na hun pogingen proper wordt gemaakt.

.

Waarom eet een kitten niet?

Onwennig. Het is wennen van de moedertepel naar de speen. Van zodra tandjes doorbreken (vanaf 2 weken) gaan ze meer knabbelen dan zuigen. Zoek naar wat het beste werkt: het papflesje, het spuitje of iets anders.

Verzwakt. Nutridrops helpt als supplement om kittens op gang te krijgen. Voeding vloeibaar en warm aanbieden maakt het aantrekkelijker en stimuleert de drang om te eten.

Verstopte neus. Aërosol met lysomucil of een druppelteller met 50% lysomucil en 50% fysiologisch serum helpt snot oplossen. Warm water bij de voeding versterkt de geur. Bij niesziekte is soms aanvullende antibioticum nodig. Opgelet: antibioticum is heel belastend voor kittens jonger dan 4 weken (nieren nog niet volgroeid).

Ziek. Als het kitten zich ellendig voelt door koorts, pijn of ziekte ga je meteen naar de dierenarts.

.

Gewichtscontrole

Gewichtsverlies bij kittens is een rode vlag zelfs als het eet en speelt. Er kunnen parasieten, een bacteriële of een virale infectie in het spel zijn. Op tijd ingrijpen is heel belangrijk.

.

7 tot 10 dagen na de geboorte moet het gewicht verdubbeld zijn dus dagelijks circa 10 gram bijkomen. Vanaf 3 weken komt een kitten gemiddeld 20 gram per dag aan.

Stabiel blijven is niet goed. Afvallen heeft een reden!

Weeg kittens dagelijks. Kittens jonger dan 2 weken weeg je best meermaals per dag om na te gaan hoeveel ze per voederbeurt gedronken hebben. Gebruik een digitale weegschaal die weegt tot op 1 gram. Hou in een overzicht de gewichten en hoeveelheden goed bij. Vergelijk het gewicht steeds op hetzelfde uur om een duidelijk beeld te krijgen.

.

Dit is het gemiddelde gewicht per leeftijd.

.

Vochtbalans & hypoglycemie

Ook een te lage vochtbalans bij kittens kan snel levensbedreigend zijn.

• Grijsachtige diarree of te geconcentreerde (gele) urine wijst op te veel vochtverlies.
• Vochtverlies komt bij kittens vaak voor omdat hun nieren nog niet volgroeid zijn op 4 weken.
• Ondervoeding, diarree en niet aangepaste voeding spelen een grote rol.

De vochtbalans herstellen kan je door voldoende frequent voeding te geven en elektrolyten in het drinkwater toe te voegen die ze door diarree verliezen.

Als dat niet volstaat is onderhuids serum bij de dierenarts nodig.

Een te laag suikerniveau in het bloed komt bij onderkomen kittens vaak voor. Door lang geen eten te hebben gehad of door infecties kan hypoglycemie op korte termijn dodelijk zijn. De kittens worden lusteloos, de ledematen worden koud en ze gaan ongecoördineerd bewegen.

Glucose of nutridrops toedienen kan op korte tijd een verschil op leven en dood maken.

.

Ontlasting bij kittens

De moederkat stimuleert de kittes met haar ruwe tong. Kittens hebben pas vanaf 3 weken controle over urine en stoelgang. Als pleegmoeder moet je dit dus ook op gang brengen. Gebruik een vochtig doekje om de anaalstreek te stimuleren.

Vanaf 3 weken start de kattenbaktraining. Gebruik hiervoor een kittenkattenbak met lage rand of instap. Heb je dit niet? Rol dan een handdoek op die je voor de rand van een gewone kattenbak legt. Gebruik tijdens de periode – als ze nog niet goed zelfstandig eten – grof grit. Klontervormend grit klontert ook in de maag als het opgelikt wordt wat gevaarlijk is!

.

Wat kan diarree veroorzaken?

Er is een waaier aan mogelijkheden waarom kittens diarree krijgen.

• parasieten
• een bacteriële of virale infectie
• onderkoeling of uitdroging,
• door problemen bij de spijsvertering
• door het nemen van antibioticum
• door te laat of te snel te spenen
• door te veel vettig natvoer
• door onrust of wijzigingen in de omgeving,…

Verbeter de stoelgang met aanpassingen of ondersteuning.

• Doe elektrolyten in het drinkwater
• Ondersteun met probiotica onder de voeding om de darmflora terug in evenwicht te brengen.
• Geef tijdelijk licht verteerbare voeding en hoogwaardig droogvoer.
• Zorg dat de kittens voldoende frequent ontwormd (en ontvlooid) worden.

Laat bij aanhoudende diarree zeker een stoelgangonderzoek doen.

• Giardia en coccidiose zijn parasieten die hardnekkig kunnen zijn. Giardia kan hardnekkig zijn en lang in de omgeving overleven (en ook andere dieren of mensen besmetten).
• Bij coccidiose kan de darmwand van kittens ernstig beschadigd worden met ernstige gevolgen als niet tijdig een behandeling wordt opgestart.

.

Huisvesting

Hou bij de huisvesting rekening met de leeftijdsspecifieke behoeften van kittens.

.

Tijdens de neonatale fase van 0 tot 2 weken

Kittens slapen en eten 90% van de dag. Een digitale couveuse met constante omgevingstemperatuur is de ideale huisvesting. Een hamsterkooi met voldoende bijwarmte is ook een optie. Een theemuts is voor de allerkleinsten een knusse plek om in te slapen.

Ze hebben op deze leeftijd geen controle over hun urine. Zorg dus dat ze droog liggen door te werken met stukjes absorberende incontinentie onderleggers onder een stukje fleece.

.

Vanaf 3 weken

Ze hebben meer ruimte en prikkels nodig. Ze hebben nog steeds voldoende rust nodig tussen de voedingsbeurten, maar bewegingen zien en geluiden horen bij de start van hun 1^ste socialisatieperiode is belangrijk.

Een rustige plek en het hanteren tijdens de wakkere momenten door verschillende verzorgers is een pluspunt. Deze stoffen kittenbench is ideaal om in de woonruimte te plaatsen.

.

Vanaf 4 weken

In de natuur verlaten ze al eens kort de slaapplek. Dit kan in een grote hondenbench die je inricht met spulletjes op hun maat. Laat hen nog niet overal in huis rondlopen. Dit zorgt voor interne onrust en meer kans op diarree. Zorg dat hun eten en drinkwater voldoende ver van de kattenbak staan. Katten kunnen beter met onrust omgaan als ze de kans krijgen om zich te verschuilen. Dat geldt ook voor kittens. Voorzie plekjes om zich in of achter te verschuilen.

Een uitloopren aan de bench helpt om hen voor te bereiden om meer ruimte.

.

Quarantaine

Hou de kittens voldoende lang in quarantaine. Dit helpt niet alleen hen, maar ook andere dieren. Katten(nies)ziekte, calici, herpes, giardia,… Er zijn genoeg ziekten en parasieten die de omgeving kunnen besmetten. Overhaast het niet om kittens jonger dan 5 weken in huis te laten rond lopen.

.

Vroegvaccinatie (eerste vaccinatie tussen 4 en 6 weken oud) wordt al jaren geadviseerd door de shelter medicine en met succes toegepast in dierenasielen wereldwijd. Hen in een infectieomgeving tijdig en preventief beschermen, helpt uitbraak voorkomen en redt levens.

Quarantaine is niet zomaar een aparte ruimte. Het betekent dat niets in aanraking komt met de omgeving buiten de plek waar de kittens zich bevinden. Via je voetzolen neem je pathogenen mee in huis. Je handen na contact met hen en hun materialen ontsmetten betekent contactbesmetting vermijden. Als de kittens te snel uit quarantaine worden gelaten en iets uitbreken, besmet je meteen ook je hele huis.

Het Feline panleukopenievirus (kattenziekte/parvo) of een schimmelinfectie kan tot een jaar (en langer) in een omgeving overleven wat het dus onveilig maakt voor alle andere dieren.

.

Hygiëne

Ook hygiëne is heel belangrijk bij het verzorgen van kittens. Hou de verblijfplaats zuiver en de kittens proper. Melk- of etensresten die in hun vacht blijven kleven, kam je er meteen uit en was je met warm water zuiver. Opgelet als je kittens volledig nat zou maken. Dat is meestal niet nodig en kan leiden tot onderkoeling. Leg hen nadien meteen warm.

Check bij aankomst ook goed of er vliegeneitjes in de vacht zitten. Gebruik een fijne vlooienkam. Als deze eitjes uitkomen, vormen maden een groot gevaar voor de kittens.

Hou het vachtje nadien zuiver met een zachte tandenborstel. Zo leert het ook langzaam wennen aan borstelbeurten.

.

Normale ontwikkeling en overlevingskansen

Een kitten dat opgroeit zonder andere soortgenoten in de buurt kan psychologische afwijkingen vertonen, het moeilijk hebben in nieuwe situaties (lage weerbaarheid) en levenslang meer stress ervaren. Weeskittens die samen met soortgenootjes worden grootgebracht, ontwikkelen normaal sociaal gedrag door interactie met elkaar. Hen nadien in duo plaatsen heeft voor de kittens en de adoptant ontzettend veel voordelen.

Weeskittens zijn erg kwetsbaar en volledig afhankelijk van onze goede zorgen. Kittens met de hand grootbrengen, vraagt veel toewijding en inzet. Niet alleen de juiste zorg speelt een rol.

Wat het kitten voor aankomst heeft meegemaakt en wat het via de moedermelk heeft meegekregen bepaalt in hoge mate de overlevingskansen. En dat heb je helaas niet in de hand.

.

Kittens verzorgen

Kittens grootbrengen is een taak die je niet mag onderschatten. Doe je het goed? Dan word je beloond met de deugddoende voldoening om hulpbehoevende prille levens een tweede kans te kunnen geven.

Heb je niet voldoende tijd of twijfel je wat te doen? Neem steeds contact op met een organisatie die hier ervaring mee heeft. Wil je graag helpen om moederloze kittens groot te brengen? Meld je aan bij een organisatie in jouw buurt.

Besef ook dat je je aan de wet moet houden. Als je je over gevonden kittens ontfermt waar je nadien zelf een thuis voor zoekt, ben je evenzeer verplicht om ze voor weggeven te laten steriliseren of castreren en ze te laten chippen en registreren. Dit is bij wet verplicht met boetes voor wie dit niet doet. Bij twijfel: meld je als pleeggezin aan bij een dierenasiel bij jou in de buurt.

.

Nuttige filmpjes over het zorgen voor kittens

Bekijk de zeer nuttige filmpjes van Hannah Shaw:

• Babykittens verzorgen
• Overschakelen van papflesvoeding naar vaste voeding
• Kittens verzorgen en gezond houden

.

Meer info

• Wat als je babykittens hebt gevonden?
• Waarom kittens in een duo plaatsen?
• Waarom pleeggezin voor kittens worden?
• Wat met je kat als je op reis gaat?
• Hoe help je een kat in de zomer?
• Hoe help je een kat in de winter en met de feestdagen?

.

Leestips

• Tiny but mighty – Hannah Shaw
• I love Happy Cats – Anneleen Bru
• I love Happy Cats, revolutie – Anneleen Bru
• De toekomst van de kat – Rutger Lazou

.

* Koop je iets (tijdens de browsersessie) na het klikken op een link van Bol.com of Medpets.be? Dank je! Dit kost jou helemaal niets extra. Het helpt wel om alle informatie op deze blog te onderhouden en gratis te kunnen blijven aanbieden.